शिक्षकलाई फुर्सद छैन महोदय, शिक्षक सुतेका छैनन्

केही समय अगाडी एकजना शिक्षाविद्को अभिव्यक्ति सामाजिक सञ्जालमा शिक्षकहरु “सुतिरहेका छन्” भन्ने भनाई  छरपष्ट भएका थिए मैले पनि पटक पटक मस्तै घोतलिएर हेरेँ ,पढेँ कता कता बिजायो चस्चसी घोच्यो र केही नलेखिरहन सकिन । संसारका सबै चिज परिवर्तनशील छन् । समाज पनि परिवर्तनशील छ । यो समाज परिवर्तनका वाहक भनेकै शिक्षक हुन् । समाजमा कानुनी राज्यको स्थापनाको लागि होस् वा समाजमा व्याप्त कुरीति कुसंस्कार हटाउने कुरा किन नहोस् सबै क्षेत्रमा शिक्षक सदा अग्रपङ्तिमा खटेका छन् । यसरी महत्वपूर्ण सामाजिक जिम्मेवारी वहन गर्ने शिक्षकले आफ्नो पेसामा पनि सधैँ प्रजातन्त्र , समानता , समावेसितालाई नै व्यवहारमा लागु गर्दे अनवरत नयाँ नयाँ ज्ञान र सीप हजारौँ वालवालिकालाई बाँडिरहेका छन् । 

यस्ता अनुकरणीय कार्यप्रति न त सञ्चार जगतको आँखा जान्छ न शिक्षविद्को । यसरी सारमा भन्नुपर्दा २१ औँ शताव्दीको प्रविधिको युगमा शिक्षक प्रविधियुक्त बन्नुपर्छ र विद्यालय खुल्दासाथ विद्यालयमा प्रविधिको अधिक्तम प्रयोगबाट शिक्षण सिकाई गर्नुपर्छ भनेर शिक्षकहरु लकडाउनमा प्रविधिसम्वन्धि सीप आर्जन गर्न अहोरात्र खटिरहेका छन् ।

मेरो जीवनयात्रा (निबन्ध) 

मलाई मान्छेहरु सजिलोसँग बुझिदिन्छन् । गल्ती गर्न पुग्छन् । म आफूले आफैँलाई त बुझ्न सकिरहेको छैन तर अरु भने सजिलै बुझ्छन् । म अरुभन्दा पृथक ढङ्गबाट सोच्ने गर्छु । 

मनपरी शास्त्र (निबन्ध) 

उनको ध्यान पुनः मनपरी शास्त्रमा गयो । दोस्रो त्रैमासिक परीक्षासम्म पठनपाठन गर्नुपर्ने पाठ÷एकाइ सङ्ख्या : ६ देखि १० सम्म विषय :........ । उनलाई त कुनै समस्या भएन । तर धेरैलाई त्यसले समस्या पार्नेछ । बुद्धि मास्टरले त बुद्धि नपुर्याएरै भए पनि असोजमा दोस्रो परीक्षा हुन्छ भनेर पाठ त्यो बेलामा नै १० पुर्याएका थिए । अहिलेसम्म त धेरै अगाडि पुगिसकेको छ ।

शिक्षा क्षेत्रमा उपयोग गर्न सकिने विकल्प

हाम्रो मुलुकमा कोभिड आतङ्क प्रतिदिन जति उकालो लाग्दै छ त्यतिनै मानिसहरु अन्योलता, मानसिक समस्या, आर्थिक समस्या आदिले आक्रान्त हुन पुगेको अवस्था छ । कोरोना कहर बढ्दै जाँदा पनि पसल, बैंक, कार्यालय आदि निश्चित मिति र समयमा खुलेका छन् तर विद्यालय खोल्ने परिस्थिति छैन । विद्यार्थी मोबाइल र टिभीमा झुम्मिने समस्याले अभिभावक हैरान भएका छन् । शिक्षकहरू विद्यालय खुल्ने दिनको व्यग्र प्रतीक्षामा छन् तर यो विषम परिस्थिति कहिलेसम्म हुने हो कसैलाई थाहा छैन ।

शिक्षक सहजकर्ता हो । सहजीकरण गर्न दैनिक कक्षाकोठामा बस्नैपर्छ भन्ने सोच त्याग्नु आवश्यक छ । एउटा शिक्षकलाई १५/२० घरको जिम्मा दिएर भए पनि विद्यार्थीहरुको बाटो भत्किन दिनुहुन्न भन्ने विचारहरु पनि पोखिएको देखिन्छ । वहस गर्नु आवश्यक छ ।

कोभिड—१९ अनि ‘सुतेका र मरेका’ शिक्षक

कोभिड—१९ ले निम्त्याएको विश्वव्यापी महामारीसँगै आम जनजीवनको सबै क्षेत्रमा नकारात्मक प्रभाव पारिरहेको छ । शिक्षा क्षेत्र पनि नराम्रोसँग यो विकराल परिस्थितिको चपेटामा परेको छ । फलस्वरुप, बालविकास कक्षा (ECD) का चार वर्षे कलिला बालबालिकादेखि विश्वविद्यालय तहसम्मका विद्यार्थीेहरु कोभिड—१९ को प्रत्यक्ष मारमा परेका छन् । विद्यालय तह, कक्षा दस (SEE), कक्षा एघार र बाह्र तथा विश्वविद्यालयका अन्तिम परीक्षाहरु परिस्थिति सामान्य नभएसम्मका लागि स्थगित भएको सूचना जारी गरिएको छ । यसले एकातिर परीक्षाको तयारीमा रहेका विद्यार्थीको मनमा अनिश्चितता त पैदा भएकै छ, अर्कोतिर लाखौँ विद्यार्थीेहरुको भविष्यकै महत्वपूर्ण योजनाहरुमा तुषारापात भएको छ यद्यपि महामारीको यो अवस्थालाई कसैले चुनौती दिएर केही गर्न सक्ने अवस्था पनि छैन ।

यस प्रतिकूलताको सबैभन्दा छटपटी र हुटहुटी कसैलाई छ भने शिक्षकलाई नै छ । त्यसैले शिक्षकहरुले जुन ठाउँमा जसरी सम्भव छ, त्यसरी नै विद्यार्थीको पठनपाठनलाई सहयोग पुर्‍याउन सकिने विकल्पहरुको खोजी र प्रयोगको प्रयास गरिरहेका छन् ।